Eva Geurtsen: ‘Misbruik bespreekbaar maken in de kerk is een voortdurend proces'
Tijdens een Resister-workshop die Tear op een New Wine conferentie geeft, wordt Eva Geurtsen geconfronteerd met schokkende cijfers over misbruik in de kerk. ‘Dat misbruik en andere vormen van geweld binnen de kerk bijna net zo veel voorkomt als daarbuiten, raakte mij enorm.’
Eva’s eerste reactie op de uitkomsten van het onderzoek was ontkenning. ‘Ik kon niet geloven dat dit waarschijnlijk ook in mijn kerk gebeurt. Later begreep ik dat dit ontkennen een natuurlijke reactie is die iedereen heeft. We zien de kerk als een plek waar je samenkomt om God te dienen en waar je rechtvaardig met elkaar omgaat.’
‘Aan de buitenkant lijkt het alsof alles goed gaat. Maar de realiteit is: er zitten in de kerk ook misbruikslachtoffers die kampen met diepe pijn en misplaatste schuldgevoelens. Er zitten ook daders die een groot geheim met zich meedragen.’
Concrete stappen die je kunt nemen
Sinds 2018 is Eva, samen met twee anderen, vertrouwenspersoon in haar kerk in Dordrecht. Ze volgde een pilot van Resister en werkt nu aan bewustwording en preventie in haar kerk. ‘Als eerste hebben mijn collega-vertrouwenspersonen en ik ons voorgesteld in de gemeente en daarbij genoemd wat er in het onderzoek naar voren is gekomen. Later heb ik in een interview verteld wat mijn verlangen naar een veilige kerk betekent.’
‘Vervolgens ben ik gaan praten met de raad hoe we meer aandacht kunnen vragen voor dit onderwerp in onze kerk. Ik merkte eenzelfde schokreactie op de cijfers en het feit dat iedereen in eerste instantie geneigd is om dit te ontkennen of niet te geloven. Het mooie hieraan was wel dat er unaniem gezegd werd: maar dan moet dat gaan veranderen.’
Bewustwording zit in kleine dingen
‘Een veilige kerk is nu een van de focuspunten geworden van de kerkenraad voor de komende jaren. We gaan samen kijken op welke manier we binnen alle groepen in elk geval bewustwording op gang kunnen brengen; welke signalen kunnen bijvoorbeeld kinderen geven? Gedacht wordt aan een thema-avond voor jeugdleiding. Ook kan er een weerbaarheidstraining gegeven worden aan kinderen en tieners. Het onderwerp kan ook in een preek verwerkt worden.’
‘Bewustwording creëren in je kerk zit soms ook in kleine dingen,’ vertelt Eva. ‘In onze kerk hebben we een voorbedeboek waar je gebedspunten in mag opschrijven. Ik heb daarin gevraagd om gebed voor gezinnen waar huwelijksproblemen zijn, voor mensen die misbruik hebben meegemaakt en gebed voor kinderen die gepest worden. Het is goed om deze concrete zaken te benoemen in de kerk.’
Alert op signalen
Eva denkt dat elk gemeentelid kan bijdragen aan een veilige kerk. ‘Het begint met de juiste houding. Ben je bereid om mee te bouwen aan een veilige kerk? Leer goed naar elkaar te luisteren. Wees alert op signalen, vraag door en doe er vervolgens ook iets mee. Belangrijk is om de ander niet alleen te laten, maar naast die persoon te gaan staan. Hulp bieden hoef je als gemeentelid niet alleen te doen. Je kunt ook aanbieden om mee te gaan naar de vertrouwenspersoon of de pastoraal werker. Daarmee verlaag je de drempel.’
Voortdurend proces
Misbruik en andere vormen van geweld bespreekbaar maken in de kerk is een voortdurend proces, erkent Eva. ‘Een veilige kerk ben je niet van de ene op de andere dag. Het is groeien naar veiligheid. Misschien moeten we als kerk onze naïviteit wat loslaten en een gezonde alertheid ontwikkelen.’
‘We zijn als kerk denk ik nog maar net op weg. Vertrouwen moet groeien. Mensen in onze kerk willen ook eerst weten: Wie zijn die mensen aan wie ik mijn verhaal kan vertellen? Is het veilig bij ze? Het is daarom belangrijk steeds opnieuw de boodschap te laten klinken: Je mag komen met je verhaal.’
Aan de slag
Wil je dit thema ook bespreekbaar maken in jouw kerk, hier vind je allerlei materialen om mee aan de slag te gaan!
Tekst: Annemarie van den Berg.